Nowacja nie oznacza ponownego przychodu

22 majaa 2016 r.

Zawarcie przez kontrahentów umowy nowacji nie oznacza, iż odnowiona wierzytelność musi być ponownie zaliczona do przychodów, aby można było uprawdopodobnić jej nieściągalność.

Zgodnie z kodeksem cywilnym, jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa. Instytucja ta nazywa się odnowieniem (nowacją).

Spory z organami podatkowymi mogą powstać na tle regulacji dotyczących zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności nieściągalnych. Zgodnie z przepisami podatkowymi wierzytelność może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów tylko, jeżeli wcześniej zarachowano ją do przychodów należnych, a następnie udokumentowano jej nieściągalność.

W sytuacji, gdy strony decydują się na zawarcie umowy nowacji, tj. umorzenie starej wierzytelności i powstanie w jej miejsce nowej, organy mogą uznać, iż odnowiona wierzytelność jest zupełnie nowym zobowiązaniem, a zatem podatnik, który w razie jej nieściągalności chciałby zaliczyć ją do kosztów uzyskania przychodów, musiałby wcześniej zostać zaliczony do przychodów.

W wyroku z dnia 11 maja 2016 r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. II FSK 1345/14) stanął po stronie podatników. Sąd uznał, iż podatkowo jest to ciągle ta sama należność, w związku z czym nie ma podstaw, by raz jeszcze zaliczać ją do przychodów. W innym wyroku, z dnia 7 listopada 2015 r. (sygn. II FSK 1875/13) ten sam sąd stwierdził, że zamiana zobowiązania handlowego na pożyczkę nie generuje przychodu u dłużnika. Sąd zwrócił uwagę, iż przepis podatkowy, zgodnie z którym wartość umorzonych zobowiązań jest przychodem z działalności gospodarczej, nie może być odczytywany w związku z przepisem kodeksu cywilnego, który mówi, że w przypadku nowacji zamiana jednego zobowiązania w inne powoduje jego umorzenie.